سفیران سلامت در ۳ مرکز خدمات جامع سلامت شهری
بیشترین مراجعه‌کننده‌ها مرکز خدمات جامع سلامت شهری ۲۲ بهمن، مادرانی هستند که کودکانشان را برای واکسیناسیون به مرکز می‌آورند یا مادران بارداری که به‌طور مرتب معاینه می‌شوند.
سال۱۳۶۶ بود که اولین مراکز بهداشت در استان خراسان رضوی راه‌اندازی شد. واحد‌هایی مثل بهداشت محیط، بهداشت حرفه‌ای، بهداشت خانواده، که برای سال‌ها جداگانه فعال بودند، در این سال ادغام شدند تا تحت‌عنوان «مرکز بهداشت» فعالیتشان را ادامه دهند.
حالا هشت‌تا از این مراکز بهداشت در منطقه ۶ مشهد فعال است که همراه با پایگاه‌های ضمیمه‌ای خود به محله‌های پرجمعیت اطرافشان خدمات درمانی و پزشکی می‌دهند. به بهانه روز جهانی بهداشت و هفته سلامت به‌سراغ سه مرکز پررفت‌و‌آمد این منطقه رفته و داستان این مراکز را از زبان پزشکان و مراقبان سلامت شنیده‌ایم.
مرکز خدمات جامع سلامت شهری ۲۲ بهمن
تنها انبار دارویی در منطقه
مرکز خدمات جامع سلامت شهری ۲۲بهمن سال۱۳۶۹، بین محمدآباد۳۰ و ۳۲ افتتاح شد. این مرکز از یک سو به خیابان محمدآباد راه دارد و از سوی دیگر به خیابان پر رفت‌و‌آمد شهید‌رستمی. روی‌هم‌رفته جمعیتی ۳۵هزار‌نفری را پوشش می‌دهد و به طور میانگین سالانه ۷هزار مراجعه‌کننده دارد.
بیشترین مراجعه‌کننده‌ها اینجا مادرانی هستند که کودکانشان را برای واکسیناسیون به مرکز می‌آورند یا مادران بارداری که به‌طور مرتب معاینه می‌شوند. این مرکز بیست‌نیرو دارد که تعدادی از آن‌ها مراقبان سلامت هستند و وظایفی مثل شناسایی جمعیت تحت پوشش، غربالگری و شناسایی مشکلات سلامتی محدوده را بر‌عهده دارند.
در این بین، رابطان سلامت هم کمک میکنند. آن‌ها افرادی هستند که توسط مراقبان سلامت از محله جذب مرکز می‌شوند و داوطلبانه در کلاس‌های مرکز شرکت میکنند و اطلاعاتشان را به همسایه‌هایشان انتقال می‌دهند.
طبق گفته مراقبان سلامت مرکز، اهالی این محدوده در‌زمینه خودمراقبتی اطلاعات اندکی دارند و آن‌هایی که به دیابت و فشار خون مبتلا هستند، خیلی دیر متوجه علائم بیماری خود می‌شوند و دیر هم به مرکز مراجعه میکنند. اهالی حتی به اصول اولیه تغذیه سالم توجهی ندارند. از‌این‌رو رابطان و مراقبان سلامت کار بسیار دشواری دارند و کمک میکنند که میزان اطلاعات ساکنان از اصول خودمراقبتی افزایش یابد.
وجه‌تمایز مرکز خدمات جامع سلامت شهری ۲۲بهمن نسبت‌به دیگر مراکز ناحیه، وجود انبار دارویی است. اینجا تنها انبار دارویی مرکز بهداشت شماره ۵ مشهد است و دارو‌ها از اینجا به دیگر مراکز منطقه ارسال می‌شود.
پایگاه‌های ضمیمه؛ سال۱۳۹۶ سه پایگاه وابسته برای این مرکز ساخته شد تا خدمات درمانی در جغرافیای گسترده‌تری ارائه شود. پایگاه اول درکنار مرکز اصلی قرار دارد، پایگاه دوم در محله شهیدآقامصطفی خمینی و پایگاه سوم در شهرک شهیدبهشتی ساخته‌شده است.
بهتر شدن وضعیت بهداشت با الکترونیکی شدن پرونده‌ها
سیدحسن موسوی رئیس مرکز خدمات جامع سلامت ۲۲بهمن است. شصت‌سال دارد و ۹سال از شروع فعالیتش در این مرکز می‌گذرد. علاقه‌اش به علوم تجربی باعث شده است که رشته پزشکی را برای ادامه تحصیل انتخاب کند. بعداز پایان دوره دانشگاه هم در وزارت بهداشت استخدام می‌شود.
حالا بیست‌و‌نهمین سال خدمتش را می‌گذراند. او سخت‌ترین دوران خدمتش را سال شیوع ویروس کرونا می‌داند، دوره سختی که شیفت‌های بیست‌و‌چهار‌ساعته را در مرکز می‌گذراند و از دست‌رفتن ساکنان محله را به چشم می‌دید. یکی از دغدغه‌های همیشگی حسن موسوی، اطلاع‌رسانی دقیق درباره اصول خودمراقبتی به اهالی این محدوده است.
وجه‌تمایز مرکز خدمات جامع سلامت شهری ۲۲بهمن نسبت‌به دیگر مراکز ناحیه، وجود انبار دارویی است
او می‌گوید: اینجا مردم توجه کمی به مسائل بهداشتی و درمانی دارند و علاقه‌ای به دریافت خدمات بهداشتی نشان نمی‌دهند. به همین دلیل بیشتر از ساکنان مناطق دیگر، درگیر بیماری‌های مختلف می‌شوند. از سال۹۳ با الکترونیکی‌شدن پرونده‌های بیماران و تحول سیستم، کار ما سریع‌تر پیش می‌رود و فرصت بیشتری برای شناسایی محله، نیازسنجی و جذب افراد به مرکز پیدا کرده‌ایم و خوشبختانه سطح بهداشت فردی و محیطی در محله‌های اطراف بهتر از قبل شده است.
مرکز خدمات جامع سلامت شهری سردار شهید‌سلیمانی
شیوع بیماری‌های واگیردار
مرکز خدمات جامع سلامت شهری سردار شهید‌سلیمانی از شلوغ‌ترین مراکز این سوی شهر است که در پورسینای۹ قرار دارد. سال گذشته این مرکز را می‌کوبند، از نو می‌سازند و نام آن را هم از مرکز جامع پورسینا به نام فعلی‌اش تغییر می‌دهند. این مرکز به‌طور میانگین در سال ۱۲هزار نفر مراجعه‌کننده دارد و در حال حاضر ۲۲نیرو در این ساختمان جواب‌گوی مراجعه‌کنندگان هستند. دندان‌پزشک، مراقب سلامت، پزشک عمومی و روان‌شناس بخشی از این خدمات را ارائه می‌دهند. آزمایشگاه مرکز هم در‌حال ساخت است و تا دو ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
به گفته پزشک مرکز، بیشترین پرونده‌های اینجا برای کودکان است، کودکانی که در محیط آلوده کوچه و خیابان بازی میکنند و درگیر بیماری‌های واگیردار و ویروسی می‌شوند. یکی از معضلات محله پورسینا و خوش‌سیما، اجرا نشدن طرح اگو و آب‌های سطحی و آلوده رها‌شده‌است که باعث شیوع بیماری‌ها می‌شود. ماه‌های گرم سال هم مرکز بیشترین مراجعه‌کننده را دارد، زمانی‌که بیماری‌های عفونی و گوارشی بیشتر شایع است.
مراقبان سلامت از پیشرفت عملکرد مرکز شهید‌سلیمانی طی سال گذشته می‌گویند. این مرکز سال گذشته یکی از مراکزی بود که در طرح وزارتخانه‌ای فعال‌سازی جمعیت آمار خوبی را به دست آورد. طرحی که هدفش آگاه‌کردن مردم از وجود این مراکز و تشویق آن‌ها برای دریافت خدمات درمانی و بهداشتی بوده است. در ابتدای سال۱۴۰۲ اینجا ۲۹درصد جمعیت فعال داشته و در پایان سال گذشته، این رقم به ۴۶درصد رسیده است.
پایگاه‌های ضمیمه؛ مرکز شهید‌سلیمانی تنها یک پایگاه ضمیمه دارد که کنار مرکز اصلی ساخته شده‌است.
پزشکی از کابل
محمد‌داوود نوروزی پزشک این مرکز است. او زاده کابل و در دانشکده طب همین شهر، تحصیل در رشته مورد‌علاقه‌اش را پیش گرفته است. در روز‌های جنگ افغانستان در یک بیمارستان صحرایی در مناطق مرزی و روستایی مشغول خدمت‌رسانی می‌شود. با شدت‌گرفتن جنگ تصمیم می‌گیرد برای مدتی کوتاه عازم تهران شود. شرایطی پیش می‌آید که امکان بازگشت برای او فراهم نمی‌شود و برای همیشه در ایران ماندگار می‌شود. در بیمارستان شهدای تجریش تهران آزمون پزشکی می‌دهد و بعد به‌عنوان پزشک به استان خراسان رضوی اعزام می‌شود.
شانزده‌سال در مرکز بهداشت روستایی نزدیک تربت حیدریه مشغول کار می‌شود و بعد فعالیتش را در مشهد شروع می‌کند. سال۱۳۹۴ به این مرکز پا می‌گذارد. دکتر نوروزی سال‌هاست تجربه کار در مناطق محروم را دارد و می‌گوید به این محله «حس تعلق» دارد. او با اینکه بعد‌ها پیشنهاد کار در مراکز درمانی مناطق دیگر را می‌گیرد، همچنان در این منطقه باقی می‌ماند.
یکی از دغدغه‌های اصلی او افزایش میزان آگاهی مادران این منطقه، به‌ویژه مادران باردار است. او خاطره‌ای دراین‌باره تعریف می‌کند و می‌گوید: سال گذشته مادری بچه به بغل آمد. اصرار داشت که به کودک بی‌حال و بیمارش سرم بزنیم. اما زدن سرم برای نوزاد دو‌ماهه خطرات خودش را دارد. از نیمه شب تا ۶ صبح در مرکز ماندم و طی بازه‌های زمانی کوتاه به کودک چند‌قاشق اُ آر اس دادم تا آب بدنش برگردد. صبح، کودک سرحال و قبراق شده بود.
مرکز خدمات جامع سلامت شهری باهنر
تشکیل کمیته مرگ
مرکز خدمات جامع سلامت شهری باهنر در دور‌ترین نقطه شرقی شهر قرار دارد. در نبود بیمارستان و درمانگاه دیگر، این مرکز یک‌تنه به ساکنان شهرک شهید باهنر خدمات درمانی ارائه می‌کند. سال۱۳۷۰ در خیابان حر۸۴ تأسیس و سال گذشته بخش آزمایشگاه آن هم راه‌اندازی شد. به گفته مراقبان سلامت اینجا به‌دلیل «دورافتاده بودنش» موردتوجه قرار نمی‌گیرد و نسبت‌به مراکز دیگر نیروی کمتری دارد. سرجمع هفده نیرو دارد، این درحالی است که مرکز سالیانه حدودا ۶هزار مراجعه‌کننده دارد و بیشتر پرونده‌ها هم مربوط‌به کودکان و دانش‌آموزان است.
وضعیت سلامت دانش‌آموزان پایه اول، چهارم، هفتم و دهم به‌طور دقیق کنترل می‌شود و همگی پرونده بهداشت و برگه سلامت دارند. یکی از مشکلات مهم این محدوده کودک‌همسری و کم‌سن‌وسال‌بودن مادران باردار است که اطلاعات چندانی درباره بهداشت و سلامت خود و کودکشان را ندارند.
آمار مرگ‌ومیر مادران و کودکان این محدوده زیاد است که یکی از دلایل آن می‌تواند رواج فرهنگ زایمان در منزل باشد
به گفته مراقبان سلامت مرکز، آمار مرگ‌ومیر مادران و کودکان این محدوده زیاد است که یکی از دلایل آن می‌تواند رواج فرهنگ زایمان در منزل باشد و اینکه افراد بیشتر ترجیح می‌دهند در منزل و با کمک قابله زایمان کنند.
بعداز هر مرگ‌ومیر در مرکز با حضور پزشک، پرستار و ماما، کمیته مرگ تشکیل می‌شود. پزشکان مرکز جلسه برگزار میکنند و علت فوت مادر یا کودک را بررسی میکنند تا با نیازسنجی و کنترل دقیق‌تر در آینده از وقوع بیشتر این مرگ‌و‌میر‌ها جلوگیری کنند.
پایگاه‌های ضمیمه؛ این مرکز دو پایگاه وابسته دارد؛ پایگاه اول در تاجرآباد۳۹ و پایگاه دوم در انتهای خیابان بسکابادی۴۱ واقع شده‌است.
خاطرات تلخ و شیرین
سمیرا موسوی متولد سال۱۳۵۹ است و یکی از مراقبان سلامت مرکز شهید‌باهنر. رشته دانشگاهی او بهداشت عمومی است و از سال۱۳۹۵ در این مرکز مشغول به کار شده است. همه خاطرات تلخ و شیرین او به این مرکز گره خورده‌است. تک‌تک مراجعه‌کنندگان و بیماران اینجا را می‌شناسد و با آن‌ها سلام‌و‌علیک دارد.
او از دو خواهر سن‌وسال‌دار می‌گوید که در این دنیا کسی را جز هم ندارند؛ یکی کم‌بیناست و دیگری ویلچر‌نشین. با کمک هم زندگی را پیش می‌برند. هر ماه با کمک هم به اینجا می‌آیند تا چکاپ شوند و آزمایش دیابت بدهند.
سمیرا موسوی خاطرات دیگری هم از سال‌ها بودن در شهرک شهید‌باهنر در ذهن دارد. او می‌گوید: اینجا فقر و محرومیت بیداد می‌کند. خیلی اوقات مادر‌ها کودکانشان را درحالی به مرکز می‌آورند که سوءتغذیه و ضعف شدید دارند؛ چون چیزی به‌جز نان خشک ندارند که سر سفره بگذارند. بیشترشان هم سرپرست خانوار هستند و شوهر معتاد دارند.
سمیرا موسوی در پایان یکی از مشکلات اساسی این محله را نبود طرح اگو و جریان آب‌های سطحی آلوده در معابر می‌داند. از دید او همین موضوع باعث شیوع بیماری‌های واگیردار در محله‌های اطراف شده است.
معرفی مراکز دیگر
مرکز خدمات جامع سلامت شهری آزادگان
شهرک شهید‌رجایی، حر۵۰/ ۱۳
سال تأسیس: ۱۳۸۸
مرکز خدمات جامع سلامت شهری امام‌علی (ع)
شهرک شهید رجایی، حر ۴۲
سال تأسیس: ۱۳۹۵
مرکز خدمات جامع سلامت شهری بازه‌شیخ
خیابان پورسینای۲، بین خوش‌سیمای ۷ و ۹
سال تأسیس: ۱۳۷۰
مرکز خدمات جامع سلامت شهری شهید‌رجایی
شهرک شهید رجایی، معقول۵۰
سال تأسیس: ۱۳۶۷
مرکز خدمات جامع سلامت شهری کارمندان
بولوار شهید‌رستمی، رستمی۲۲
سال تأسیس: ۱۳۵۹
* این گزارش دوشنبه ۲۰ فروردین‌ماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۷۳ شهرآرامحله منطقه ۵ و ۶ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
عکس گرفتن با عکس حسن یزدانی 
سازندگان و بانیان قدیمی‌ترین کاشی‌های حرم رضوی چه کسانی بودند؟ 